Dziecko wysoko wrażliwe

Dziecko wysoko wrażliwe - co to znaczy? 

Wysoka wrażliwość to cecha wrodzona, determinowana genetycznie. Jest to właściwość układu nerwowego pod kątem temperamentu. Nie jest zaburzeniem, wadą czy problemem. Dzieciom wysoko wrażliwym od dawna przypisywane były różne cechy. Mówiono o nich, że są nieśmiałe, że to introwertycy, dzieci bojaźliwe i tzw. wolno rozgrzewające się. Profesor Elaine Aron wprowadziła termin dziecka wysoko wrażliwego. Przeprowadzone badania wskazały, że około 15-20% populacji można nazwać tym mianem. Już u niemowlaków można zaobserwować pewne cechy i zachowania, które na to wskazują.

Jakie cechy ma dziecko wysoko wrażliwe? 

Istnieją cztery cechy, które dzielą się na zachowania, które definiują dziecko wysoko wrażliwe.

1. Głębokie przetwarzanie – dziecko jest bardziej świadome tego, co się dzieje, zarówno w otoczeniu jak i wewnątrz jego ciała.

Cechy świadczące o głębokim przetwarzaniu to:

• Trudności z podejmowaniem decyzji, rozmyślanie nad różnymi opcjami, szczegółowe rozmyślanie za i przeciw na dany temat
• Powolne i stopniowe przyzwyczajanie się do nowych sytuacji
• Głębokie przemyślenia, zadawanie pytań refleksyjnych, często ponad wiek dziecka
• Używanie trudnych i wyszukanych słów, którymi zwykle posługują się dużo starsze dzieci, a nawet dorośli
• Powolne przyswajanie nowych osób w otoczeniu

2. Reaktywność emocjonalna połączona z empatią - dzieci dużo silniej odbierają otoczenie, silniej niż rówieśnicy reagują na bodźce i zachowania pozytywne i negatywne. Emocje odczuwają "głębiej" dlatego często wybuchają płaczem lub cieszą się całym ciałem. Wysoka empatia, jaką się charakteryzują, sprawia, że są wrażliwe na tragedie i cierpienie ludzi i zwierząt. Wykazują duże współczucie dla innych, chętnie pomagają -  te dzieci po prostu wiedzą, co czują i co myślą inni. Przeraża je też stres, okrucieństwo i niesprawiedliwość. 

3. Łatwość ulegania przestymulowaniu – dotyczy to poczucia przeciążenia układu nerwowego. Dzieci wysoko wrażliwe, są bardziej wyczulone na bodźce fizyczne i te docierające z otaczającego świata. Zbyt duża ilość bodźców sprawia, że szybko stają się drażliwe. Uciążliwe okazują się rzeczy, na które inni nie zwracają uwagi. Są to na przykład:

• hałas
• zapachy
• faktura ubrania
•  temperatura
• drażniąca metka czy kamyk w bucie
• szwy w ubraniach, a nawet w skarpetkach

Dzieci wysoko wrażliwe wybierają ciche i mniej wymagające zabawy. Rodzinne obiady, przyjęcia, wyjścia do dużej ilości osób nie należą do ich ulubionych, wolą unikać przestymulowania. Mogą nawet rezygnować z gier zespołowych czy występów na forum. Takie sytuacje powodują w dzieciach duży stres i przeciążenie. 

4. Wyczulenie na subtelne bodźce - dzieci z wysoką wrażliwością bardziej reagują na ciche dźwięki, nowe smaki czy ledwo wyczuwalne zapachy. Dzieci charakteryzują się wyostrzeniem zmysłów. Bardzo cenią swój komfort - szybko wyczuwają ingerencje w ich przestrzeń oraz najmniejszą oznakę naruszenia ich integralności i autonomii czy brak akceptacji. Są wyczulone na ton głosu, bardzo szybko potrafią rozpoznać czy jest przyjazny, czy też nie. Wyłapują najmniejsze szczegóły mimiki i gestu. 

Do pozostałych cech dziecka wysoko wrażliwego zaliczamy też uważne i głębokie myślenie, zwracanie uwagi na najmniejsze szczegóły, wrażliwość na środowisko, brak akceptacji na działanie pod presją, wrażliwość na krytykę, głębokie analizy świata i ludzi wysoka świadomość siebie i otoczenia. 

Czego potrzebują wysoko wrażliwe dzieci?

Dzieci z wysoką wrażliwością potrzebują przede wszystkim akceptacji, wyrozumiałości
i poświęconego im czasu. Warunki, w których dorasta dziecko są bardzo ważne. Opracowanie odpowiednich strategii i działań samoregulacyjnych okaże się pomocne. Unikajmy presji i narażania na nadmierne bodźce. Ponadto wykazujmy się empatią, wyrozumiałością i cierpliwością wobec takich dzieci.

• autor: Małgorzata Stefanowicz