Tak widzi cię twoje dziecko. #niefilmujtylkopatrz
Współczesny świat zdominowany jest przez technologię, która coraz częściej przejmuje nasze codzienne interakcje. Smartfony, tablety i kamery stały się niemalże przedłużeniem naszych dłoni, rejestrując każdy moment życia. Zjawisko to jest szczególnie widoczne podczas wyjątkowych wydarzeń w życiu dziecka – pierwszych kroków, występów w przedszkolu, czy rodzinnych wakacji. Ale czy kiedykolwiek zastanawialiśmy się, jak te chwile widzi nasze dziecko? Co czuje, gdy zamiast naszego uśmiechu widzi obiektyw telefonu? Smartfon stał się narzędziem, które pozwala nam uwieczniać te momenty, ale czy przypadkiem nie zatraca nas w roli obserwatora zamiast uczestnika?
Dla dziecka kluczowym elementem budowania więzi z rodzicami jest kontakt wzrokowy. To przez oczy maluchy uczą się emocji, rozpoznają miłość, aprobatę czy wsparcie. Kiedy jednak podczas ważnych chwil zamiast spojrzenia rodzica widzą kamerę, tracą coś niezwykle istotnego- poczucie bycia w pełni zauważonym i akceptowanym. Badania psychologiczne pokazują, że brak pełnej uwagi ze strony opiekunów może prowadzić do poczucia odrzucenia lub niedowartościowania w przyszłości (Turkle, 2017).
Dziecko w wieku przedszkolnym jest szczególnie wrażliwe na to, czy rodzic poświęca mu pełną uwagę. To, co widzi z perspektywy sceny, to nie Twój uśmiech, oklaski czy dumne spojrzenie, ale telefon, który zasłania Twoją twarz. Psychologowie zauważają, że taki brak bezpośredniego kontaktu może powodować u dziecka poczucie, że jego wysiłek i emocje nie są naprawdę dostrzegane. Według badań, dzieci rozwijają poczucie własnej wartości na podstawie tego, jak reagują na nie najbliżsi (Siegel, 2020).
Jak wskazuje psycholog Sherry Turkle, technologie nie są same w sobie złe, ale ich nadmiar sprawia, że oddalamy się od prawdziwych relacji. Rodzic trzymający telefon zamiast nawiązywać kontakt wzrokowy, wysyła sygnał: „To, co nagrywam, jest ważniejsze niż ty w tej chwili” (Turkle, 2017).
Nagrywanie momentów dzieciństwa ma oczywiście swoje zalety- pozwala na ich zachowanie na długie lata. Problem pojawia się, gdy skupienie na dokumentacji przesłania przeżywanie chwili tu i teraz. Psychologowie wskazują, że intensywność emocji odczuwanych podczas danego momentu ma kluczowe znaczenie dla zapamiętywania go. Jeśli rodzic przeżywa te chwile przez ekran, jego emocjonalne zaangażowanie maleje. Dziecko również to odczuwa- widząc, że rodzic nie uczestniczy w wydarzeniu, lecz jedynie je rejestruje.
Jak zauważa Daniel J. Siegel, dzieci uczą się poprzez obserwację emocji swoich rodziców. Jeśli widzą szczery zachwyt i zaangażowanie, wzmacnia to ich poczucie własnej wartości (Siegel, 2020). Natomiast brak tej interakcji może powodować, że dziecko zaczyna szukać uwagi w innych miejscach.
Akcja społeczna #niefilmujtylkopatrz zyskuje na popularności, zwracając uwagę na potrzebę świadomego uczestniczenia w życiu dziecka. Hasło to przypomina, że chwile spędzone razem w pełnej uwadze są dla dziecka cenniejsze niż jakikolwiek film czy zdjęcie.
Psychologowie zachęcają, by zamiast nagrywać występ dziecka, skupić się na wspierającym uśmiechu i głośnym aplauzie. To właśnie te elementy zostaną w pamięci dziecka na lata- poczucie dumy i radości z uwagi najbliższych.
Co możesz zrobić już dziś?
1. Świadome korzystanie z technologii- ogranicz czas, jaki spędzasz, używając telefonu podczas interakcji z dzieckiem. Jeśli chcesz uwiecznić moment, zrób jedno zdjęcie, a resztę czasu poświęć obecności.
2. Budowanie więzi przez kontakt wzrokowy- staraj się utrzymywać spojrzenie podczas rozmowy lub wspólnej zabawy.
3. Rozmawiaj z dzieckiem o emocjach- zamiast rejestrować każdy moment, rozmawiaj o tym, co dziecko czuje w danej chwili.
4. Przypomnij sobie własne dzieciństwo- zastanów się, które chwile zapamiętałeś najlepiej. Czy były to te, które ktoś nagrywał, czy te, które przeżyłeś wspólnie z rodzicami?
Twoje dziecko widzi Cię tak, jak Ty pokazujesz mu świat- czy przez ekran telefonu, czy przez prawdziwe spojrzenie pełne miłości. Technologia jest ważnym elementem współczesnego życia, ale to od nas zależy, czy stanie się dodatkiem, czy przeszkodą w budowaniu relacji. Dzieci pamiętają emocje- ciepły uśmiech, radość w Twoich oczach, chwile pełne autentycznej obecności. Tego nie zastąpi żadne nagranie. Warto czasem odłożyć telefon, spojrzeć dziecku w oczy i pokazać, że w tej chwili jest najważniejsze. Bo to, co zapamięta, to nie Twoje filmy, lecz Twoje spojrzenie.
Bibliografia:
Siegel, D. J. (2020). The Power of Showing Up: How Parental Presence Shapes Who Our Kids Become and How Their Brains Get Wired. Ballantine Books.
Turkle, S. (2017). Reclaiming Conversation: The Power of Talk in a Digital Age. Penguin Books.
Szwajkowski, R. (2021). “Technologie a więzi rodzinne: Jak smartfony wpływają na relacje rodzic-dziecko.” Psychologia Dziecięca, 12(4), 45-52.
Kowalski, P. (2023). “Uwaga rodziców w erze cyfrowej: Spojrzenie dziecka.” Rodzina i Relacje, 8(1), 24-30.
