Wspieranie koncentracji uwagi u dzieci w wieku przedszkolnym

Koncentracja to umiejętność skupienia i utrzymania swojej uwagi na danej czynności, rzeczy, myśli, sytuacji. Czas utrzymania uwagi wydłuża się w ciągu naszego życia. U dzieci w wieku 2-3 lat skupienie uwagi trwa średnio 5-15 min, 4 lat do 20min, 5-6 lat już do 30 min. W wieku wczesnoszkolnym i szkolnym umiejętność utrzymania uwagi na danej czynności stopniowo się wydłuża. W dzisiejszych czasach coraz więcej dzieci przejawia trudności w koncentracji uwagi. Już przedszkolaki często zachowują się tak jakby nas nie słuchały, łatwo się rozpraszają, wykonują czynności za szybko, są pobudzone ruchowo. Problemy te wpływają zarówno na życie codzienne, rodzinne jak i na naukę najpierw w przedszkolu potem w szkole.

Skupieniu uwagi sprzyja wyciszenie, emocjonalny spokój, odizolowanie od dystraktorów (tzw. „rozpraszaczy”) słuchowych, wzrokowych, ruchowych. Warto zadbać o kilka czynników wpływających na prawidłową koncentrację uwagi:

Odpowiednia dieta- zdrowe, regularne, odpowiednio zbilansowane posiłki, picie wody, ograniczenie cukru.
Aktywność fizyczna- przede wszystkim ruch na świeżym powietrzu
Sen- regularny, o stałych porach
Korzystanie z urządzeń elektronicznych- kontrolowanie czasu użytkowania
Przerwy- zapewnienie nawet krótkiego odpoczynku w trakcie wykonywania zadania
Ćwiczenia

Przykłady ćwiczeń/zabaw wspierających wydłużanie czasu koncentracji uwagi:

Obrazki kontrastowe:

Zadaniem dziecka jest początkowo samo skupienie się na obrazku, później wodzenie za nim wzrokiem. Tę rolę może pełnić maskotka czy grzechotka.

Sortery:

Dopasowywanie elementów do odpowiednich otworów.

Budowanie wieży:

Układanie elementów jeden na drugim, np. klocków, kubeczków, pudełek..

Nawlekanie:

Nawlekanie koralików, makaronu na sznurek, można urozmaicić o nawlekanie w odpowiedniej kolejności wg kolorów, kształtów

Ćwiczenia grafomotoryczne:

Rysowanie po śladzie, łączenie kropek

Gry typu Memory, Domino:

Łączenie par obrazków, zapamiętywanie położenia obrazków

Zapamiętywanie słów:

Powtarzanie ciągu słów, stopniowe zwiększanie ilości słów. Zabawa typu „Jedziemy na wycieczkę i zabieramy…”, każdy uczestnik dołącza do zdania kolejną rzecz, przy czym powtarzamy wszystkie wymienione przedmioty po kolei.

Rysowanie w powietrzu:

Rysowanie różnych przedmiotów, obiektów lub figur geometrycznych prawą ręką, lewą ręką i splecionymi dłońmi.

Wskazywanie części ciała:

Dorosły wymienia nazwy części ciała i wskazuje na nie. Dziecko słucha, patrzy i robi to samo. Następnie rodzic co innego mówi i co innego pokazuje, a zadaniem dziecka jest pokazywanie tylko tego, co mówi dorosły.

Zabawa „Lampa, nos, podłoga”

Rodzic wypowiada i wskazuje rękami w górze lampę, dotyka nosa, na dole podłogę. Dziecko pokazuje razem z dorosłym, następnie przyspieszamy oraz zmieniamy kolejność wskazywanych miejsc.

Rymowanki:

Zapamiętywanie krótkich wierszyków, rymowanek i wyliczanek urozmaiconych różnymi gestami.

Przykłady:

Rączki robią klap, klap, klap (dzieci klaszczą w ręce)

Nóżki robią tup, tup, tup (dzieci tupią)

Tutaj swoja główkę mam (dzieci trzymają się za głowy)

i na brzuszku bam bam bam (dzieci klepią się po brzuszku)

Buzia robi am, am am (dzieci mówią am, am, am)

Oczka patrzą tu i tam (dzieci patrzą raz w jedna a raz w drugą stronę)

tutaj swoje uszka mam (dzieci pokazują uszy)

i na nosku sobie gram (dzieci udają, że grają na nosie jak na flecie)

Dziesięć palców mam – na pianinie gram (dzieci udają, że grają na pianinie)

i dwie rączki mam – na bębenku gram (dzieci udają, że grają na bębęnku)

Dziesięć palców mam i na trąbce gram (dzieci pokazują 10 palców i grę na trąbce)

i dwie ręce mam, więc zaklaszczę wam (dzieci klaszczą)

Dmucha wiatr (dmuchamy)

Szumią drzewa (poruszamy dłońmi na głową mówiąc: szzszzszz...)

Idzie burza (uderzamy dłońmi o uda)

I ulewa (młynek dłońmi)

A jak w domu schowam się (robimy daszek nad głową)

Deszcz nie zmoczy mnie (gest palcem "nie")

Kap, kap, kap, kap, kap, kap (łączymy ze sobą tyle razy ile „kap” palce środkowy i wskazujący z kciukiem)

deszcz nie zmoczy mnie (klaszczemy)

Kap, kap, kap, kap, kap, kap (łączymy ze sobą tyle razy ile „kap” palce środkowy i wskazujący z kciukiem)

deszcz nie zmoczy mnie (klaszczemy)

Zabawa „Mucha”:

Dorosły rysuje kwadrat podzielony na osiem części-pól, a na jego środku rysuje muchę. Następnie mówi, gdzie leci mucha (np. w górę, w prawo, w dół, w lewo – każde polecenie to przesunięcie o jedno pole), a zadaniem dziecka jest wodzenie palcem lub wyobrażanie sobie tego lotu i powiedzenie, kiedy mucha wylatuje z kwadratu.

Układanie według wzoru:

Dorosły układa z mozaiki geometrycznej lub koralików wzór, a dziecko go odwzorowuje. Można też zachęcić dziecko do zapamiętania wzoru i odtworzenia go z pamięci (natomiast wzór zostaje zakryty).

Bazgroły:

Rysowanie jednocześnie dwoma rękami w powietrzu lub na kartce papieru (w lustrzanym odbiciu). Do takiego rysowania świetnie nadają się symetryczne obrazki, np. koło, motyl, choinka.

Uważne słuchanie:

Rodzic czyta bajkę, opowiadanie i zdaje pytania do tekstu.

Dorosły wolno czyta opowiadanie, a zadaniem dziecka jest klaśnięcie/podskoczenie zawsze wtedy, kiedy usłyszy uzgodnione wcześniej słowo, np. dom.

Historyjki obrazkowe:

Układanie i opowiadanie historyjek obrazkowych, zapamiętywanie wydarzeń i odtwarzanie ich.

Masażyki:

Dorosły „rysuje” na plecach dziecka figury geometryczne, litery lub cyfry, a jego zadaniem jest powiedzenie, co dorosły narysował, lub narysowanie tego samego na kartce.

Rysowanie na plecach rymowanek, powtarzanie na plecach rodzica przez dziecko:

Przykłady wg M. Bogdanowicz

Po pleckach płynie rzeczka (rysujemy palcem wężyki wzdłuż plecków)

I przeszła pani na szpileczkach ("idziemy" palcami jak w butach na obcasach)

A potem przeszły słonie (ugniatamy powoli całymi dłońmi)

I przejechały konie („galopujemy" pięściami - oczywiście nie za mocno!)

A potem spadł deszczyk (robimy deszczyk opuszkami palców po całych pleckach)

Czy czujesz już dreszczyk? (szybkie tup-tup-tup palcami wzdłuż kręgosłupa)

Maluję kółeczko

Maluję kółeczko, (rysujemy jednym palcem koło na plecach)

w środku z kropeczką, (w środku koła stawiamy kropeczkę)

promyki słoneczne, (rysujemy promienie jednocześnie obiema rękami, zaczynając od środka pleców)

zygzaki bajeczne, (rysujemy obiema rękami jednocześnie zygzaki na plecach)

a wszystko uklepię, (klepiemy po plecach delikatnie całymi dłońmi)

poszczypię, (delikatnie szczypiemy w kilku miejscach na plecach)

podrapię, (delikatnie drapiemy w kilku miejscach na plecach)

przebiegnę po pleckach, (przebiegamy po plecach wszystkimi palami obu rąk z dołu do góry)

aż dreszczyk cię złapie. (szczypiemy delikatnie w szyję )

Popatrz, zapamiętaj i powiedz:

Dziecko ma przed sobą obrazek, na który patrzy przez minutę, starając się zapamiętać jak najwięcej szczegółów. Następnie zakrywa obrazek i ma opowiedzieć jego treść ze wszystkimi szczegółami.

Labirynt:

Rysowanie palcem lub kredką drogi do celu.

Przerysuj rysunek:

Dziecko ma przed sobą rysunek (stopień skomplikowania zależy od indywidualnych możliwości). Jego zadaniem jest jak najdokładniej przerysować ten obrazek na swojej kartce. Następnie wspólnie z dorosłym sprawdza, co umknęło jego uwadze.

Wyszukiwanie elementów na obrazku:

Dziecko ma zadanie wyszukać i wskazać, zaznaczyć na obrazku elementy, o które pyta rodzic lub wyszukać podobieństwa bądź różnice między obrazkami.

„Czego brakuje?” „Co zmieniło miejsce?”:

Dorosły układa przed dzieckiem przedmioty, zabawki, obrazki. Dziecko zapamiętuje, zasłania oczy, rodzic zabiera jeden element. Zadaniem dziecka jest odgadnięcie czego nie ma. W drugiej wersji elementy ułożone są w jednej linii a rodzic zmienia ich położenie, zadaniem dziecka jest odtworzenie pierwotnego układu.

Bibliografia:

Jaglarz A., „Ćwiczę koncentrację”, Wydawnictwo WiR, Kraków 2006.

Janiszewska B., „Uwaga. Wspomaganie koncentracji i nie tylko. Ćwiczenia i zabawy dla dzieci od 4 do 9 lat”, Wydawnictwo Seventh Sea, Warszawa 2007.

Jurek A., „Skoncentruj się”, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2005.

http://www.cen.edu.pl

https://portal.librus.pl