Opóźniony rozwój mowy
ORM- opóźniony rozwój mowy, oznacza sytuację, gdy dziecko nie osiąga kolejnych etapów rozwoju mowy zgodnie z oczekiwaniami dla swojego wieku. W praktyce oznacza to, że dziecko może mieć trudności z wymawianiem słów, konstrukcją zdań czy porozumiewaniem się z innymi.
Mowa odgrywa ważną rolę w społecznych kontaktach człowieka z innymi ludźmi. Dzięki odbieraniu i rozumieniu mowy dziecko poznaje otaczający je świat, a dzięki umiejętności mówienia i precyzyjnej komunikacji zdobywa potrzebne mu informacje, wyraża własne myśli, uczucia i pragnienia.
Prawidłowy rozwój mowy dziecka stanowi podstawę kształtowania się i rozwoju jego osobowości, warunkuje prawidłowy proces myślenia dziecka. Początkowo ma ono charakter konkretno – obrazowy – dziecko posługuje się wyrazami oznaczającymi konkretne przedmioty. Wraz z poszerzaniem zasobu słownictwa myślenie konkretno – obrazowe przechodzi w myślenie abstrakcyjne. Rozwój społeczny jest ściśle uzależniony od rozwoju mowy. Kontakty z otoczeniem stymulują proces myślenia dziecka, wzbogacają zasób jego słownictwa, przyczyniają się do stosowania poprawnych form gramatycznych, uczą właściwego posługiwania się melodią, akcentem, intonacją i rytmem wypowiedzi. Wszelkie zaniedbania środowiskowe, brak wzorców do naśladowania lub istnienie nieprawidłowych wzorców mowy skutkują opóźnionym rozwojem mowy bądź wadami wymowy u dzieci. Prawidłowy rozwój mowy, poza poprawnym myśleniem i rozwojem społecznym, świadczy o dojrzałości dziecka do podjęcia nauki szkolnej.
Znaczne opóźnienie w kształtowaniu się mowy dziecka w stosunku do norm rozwojowych określa się mianem opóźnionego rozwoju mowy. Jeżeli do 3 roku życia mowa nie rozwinie się (dziecko wymawia tylko pojedyncze wyrazy) należy podejrzewać opóźniony rozwój mowy. Opóźnienie rozwoju mowy może przejawiać się w:
· późniejszym pojawieniu się gaworzenia,
· późniejszym pojawieniu się pierwszych słów,
· ubóstwie słownika (mała liczba używanych i rozumianych słów),
· późniejszym pojawieniu się zdań prostych i złożonych,
· używaniu nieprawidłowych form gramatycznych,
· przedłużającym się okresie swoistej mowy dziecięcej.
Zgodnie z normami rozwojowymi 3 -latek powinien mówić ok. 1000 słów, budować kilkuwyrazowe zdania a jego mowa powinna być zrozumiała dla otoczenia.
Dziecko 3 -letnie jest już w stanie swobodnie komunikować się ze swoim otoczeniem, a zatem niemówiący 3 -latek nie jest normą.
W rozwoju mowy wyróżniamy następujące okresy :
- okres melodii zwany również okresem przygotowawczym (0-1. r. ż.)
- okres wyrazu (1.-2. r. ż.)
- okres zdania (2.-3. r. ż.)
- okres swoistej mowy dziecięcej (3.-7. r. ż.)
W przypadku każdego zdrowego dziecka rozwój mowy powinien przebiegać harmonijnie.
Wskazówki dla rodziców jak wspierać rozwój mowy dziecka:
- mówmy do naszych dzieci poprawnie;
- nie używajmy zmiękczeń i niepotrzebnych zdrobnień;
- nie bójmy się poprosić o pomoc logopedy.
Bibliografia:
G. Jastrzębowska., Istota i klasyfikacja opóźnień rozwoju mowy. Opole, 1997
L. Kaczmarek., Nasze dziecko uczy się mowy. Lublin, 1966
J. Porayski-Pomsta , O rozwoju mowy dziecka. Warszawa, 2015
A. Banaszkiewicz, Rozwój sprawności językowych w ontogenezie [w:] Surdologopedia, 2015.
