Przedszkole Publiczne Jelonek w Papowie Toruńskim

Dobre maniery u dzieci, czyli dziecięcy savoir-vivre

Każdy przedszkolak bez trudu nauczy się zwrotów grzecznościowych: „proszę”, „przepraszam”, „dziękuję”, ale czy na pewno sama ich znajomość sprawi, że nasze dziecko będzie kulturalne i uprzejme ? Oczywiście, że nie.

Istotą savoir-vivre’u (sztuki życia) jest rozumienie i przestrzeganie obowiązujących w danej zbiorowości norm społecznych..

Kto jest najlepszym nauczycielem savoir-vivre’u i dobrych manier? Oczywiście rodzice.

W domu dziecko doświadcza pierwszych kontaktów społecznych. Od najmłodszych lat to właśnie tu mieszkają jego wzorce do naśladowania. Rodzice bez wątpienia mają największy wpływ na kształtowanie się osobowości dziecka, na jego postawy i zachowania.  Jeśli domownicy przestrzegają dobrych manier na co dzień, efekty „nauki” można będzie zauważyć bardzo szybko, bo dziecko w naturalny sposób przyswaja i naśladuje rodzicielskie zachowania. Codziennie rodzice pokazują dziecku, jak witają się radosnym „dzień dobry”. Oczekując od kogoś nawet drobnej przysługi, choćby podania herbaty przez męża czy poproszenie dziecka, aby samodzielnie przebrało się w piżamkę, używajcie form „proszę” i „dziękuję”.

Savoir-vivre w zabawie

Również wspólnym zabawom możemy nadać charakter edukacyjny – szczególnie przydatne będą tu uwielbiane przez dzieci zabawy związane z odgrywaniem ról. To świetna okazja, by pokazać w jakich sytuacjach należy mówić „proszę”, „dziękuję” czy „przepraszam”. Bez względu na to, jaka rola przypadnie w zabawie dorosłemu, powinien być wyjątkowo uprzejmy. Każda z postaci powinna prezentować wzorcowe zachowania społeczne, zgodne z zasadami dobrego wychowania. Tak prowadzona zabawa jest naturalnym sposobem wzbogacania społecznych doświadczeń dziecka, ale również swego rodzaju treningiem pożądanych zachowań.

Rozmowy o kulturalnym zachowaniu

Mając kilku lat trudno jest zrozumieć, dlaczego otoczenie wymaga od nas używania „magicznych słów” – rozmowy o kulturalnym zachowaniu, przeprowadzane we właściwy sposób, mogą to zrozumienie ułatwić. Rozmawiajmy więc o dobrych obyczajach, gdy nadarzy się okazja – w drodze z przedszkola do domu, na spacerze.  Istotą naszych wypowiedzi powinny być dobre zachowania – te, które chcemy wzmocnić i utrwalić. Wspominając wydarzenia, które miały miejsce w ciągu dnia, używajmy zwrotów typu: „Możesz być z siebie dumny, bo…”,  „Ucieszyłeś mnie tym, że…”, „Brawo! w odniesieniu do konkretnych zachowań dziecka. Maluch uświadamia sobie, że zauważamy to, co robi dobrze, i jednocześnie otrzymuje informację, jak ważne dla mamy i taty są dobre maniery. Istotne jest, aby te rozmowy nie zamieniły się w krytykę czy prawienie kazań, bo to z pewnością nie wpłynie na podniesienie kompetencji społecznych.

Gotowe formułki grzecznościowe

Warto się zastanowić, czy zawsze musimy egzekwować gotowe formułki grzecznościowe. Owszem, dziecko powinno je znać i używać, ale… Wszyscy znamy przecież sytuacje, gdzie można pokazać kulturę osobistą w inny sposób, choćby niewerbalnie. Czy przywitanie taty, radosnym okrzykiem i wtuleniem się w jego ramiona nie jest wystarczająco „kulturalne”?  Gdy nasz maluch troszkę nabroi, co przecież zdarza się każdemu człowiekowi, czyż nie wystarczy przytulenie, skruszona mina, wielki smutek w oczach i zapewnienie: „Mamuś, ja nie chciałem…”? Czy koniecznie musimy wymagać jeszcze słowa „przepraszam”? Zależy nam przecież, aby dzieci umiały wyrażać siebie w taki sposób, jaki jest im bliski. Liczy się szczerość intencji.

Czego unikać:

- Zawstydzania: „Taka duża dziewczynka, a nie wie, że trzeba używać serwetki”, „Chyba ktoś podmienił mi syna, bo przecież mój potrafi dziękować za prezent”.

- Pouczania, ciągłego strofowania: „I co się mówi, jak się wchodzi do babci?”, „Tak się nie siedzi przy stole”.

- Porównywania: „Popatrz, Zuzia jest młodsza od ciebie, a już umie jeść nożem”, „Zobacz, twoja siostra nie wtrąca się do rozmowy”.

Musimy zdać sobie sprawę, że nawet czynione w najlepszych intencjach ciągłe „naciskanie” na dziecko, karcenie czy okazywanie, choćby mimiką, że coś robi źle, powoduje, że maluch kojarzy sytuację z niezadowoleniem najbliższych i przykrymi emocjami. Wykazujmy się zatem cierpliwością, zachęcajmy, podtrzymujmy w dążeniu do celu, okazujmy radość i zadowolenie z małych sukcesów i zachęcajmy do ich powtarzania.

Podsumowując: co jest potrzebne dzieciom, aby nauczyły się stosowania dobrych manier i zasad savoir-vivre’u? – właściwy przykład najbliższych, odpowiedni czas na „wdrukowanie” kulturalnych nawyków i możliwość wypróbowania własnych sił w codziennych sytuacjach, przy życzliwym wsparciu osób najbliższych.

• autor: Klaudia Nadachewicz